Nasza planeta zmienia się szybciej, niż możemy sobie wyobrazić – i to niekoniecznie na lepsze. Za naszego życia zniknie wiele gatunków egzotycznych zwierząt. Zmarł już ostatni samiec nosorożca północnego, podgatunku białego nosorożca, który nie miał naturalnych wrogów poza człowiekiem. W wielu miejscach na Ziemi postępuje wycinka lasów, która ogranicza przestrzeń do życia kolejnych gatunków zwierząt. Niestety, żyją one w rezerwatach, bo z powodu zagrożenia m.in. ze strony kłusowników nie przetrwałyby na całkowitej wolności. Gdzie warto pojechać, by zobaczyć zagrożone wyginięciem zwierzęta? Oto nasza subiektywna lista.
Borneo – wyspa nosaczy i orangutanów
Borneo było prawdziwym rajem na Ziemi, pełnym endemicznych (nie występujących nigdzie indziej) gatunków zwierząt. Nadal jeszcze jest, ale bardzo szybko ten raj zmienia się w jedną wielką uprawę palmy olejowej.
W 1950 r. 90 proc. powierzchni Borneo pokryte było lasami równikowymi, obecnie nieco ponad 30 proc. Wylesienie postępuje w niesamowicie szybkim tempie. Nie dość, że olej palmowy nie jest zdrowy (po prostu jest tani, a uprawy wydajne), to jeszcze zabieranie lasów pod uprawy ma bardzo zły wpływ na występujące tam zwierzęta.
Na Borneo można zobaczyć m.in. orangutany, mieszkają na przykład w rezerwacie Sepilok w pobliżu Sandakanu we wschodniej części malezyjskiego Borneo (w indonezyjskiej części także można je spotkać w kilku miejscach). Są uznane za gatunek krytycznie zagrożony, na świecie zostało ich od 52 do 77 tys. osobników. Tuż obok orangutanów mieszkają biruangi, czyli niedźwiedzie malajskie, najmniejsze niedźwiedzie na świecie, które kochają miodek. Podobnie jak orangutany żyją już właściwie tylko w rezerwatach, a poza nimi stanowią cenne łupy dla kłusowników. Z łap biruangów robią oni m.in. amulety. Biruangi nie są jednak krytycznie zagrożone.
Mieszkają tam także nosacze sundajskie, z których ostatnio śmieją się Polacy (to małpy-Janusze z memów). Żyją one w wielu miejscach na Borneo, ale na ograniczonej przestrzeni. Jeden z najpopularniejszych rezerwatów, Labuk Bay niedaleko Sandakanu, jest prywatny i stworzony pośród wielkiej uprawy palmy olejowej… Nosacze sundajskie są zagrożone, ale nie krytycznie.
Na Borneo żyją również zagrożone wyginięciem słonie karłowate, najmniejszy z podgatunków słonia indyjskiego. Są tam także łuskowce (inaczej pangoliny), kanczyle (najmniejsze ssaki kopytne na Ziemi) i lotokoty (inaczej łasicoloty, potocznie nazywane latającymi wiewiórkami): wszystkie można spotkać przy odrobinie szczęścia w Parku Narodowym Bako. Poza tym zwierzęta takie jak dzioborożce, langury, kukangi, wyraki. Symbolem Borneo jest największy kwiat świata, raflezja Arnolda.
Sprawdź: Wyszukiwarka lotów
Jawa – dom najrzadszego dużego ssaka świata
Jawa to indonezyjska wyspa, na której zachodnim skraju znajduje się Park Narodowy Ujung Kulon. Jest on wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, a mieszka tam najbardziej zagrożony wyginięciem duży ssak świata: nosorożec jawajski. Na świecie zostało jedynie około 60 osobników, a jedyna potwierdzona populacja jest w Ujung Kulon. Druga do 2010 roku znajdowała się w Parku Narodowym Cát Tiên w Wietnamie, ale wtedy kłusownik zastrzelił ostatniego znanego osobnika.
Podobnie jak w przypadku wszystkich podgatunków nosorożców, głównym zagrożeniem dla nosorożca jawajskiego jest kłusownictwo. Kiedyś zamieszkiwał on sporą część Indochin, ale do momentu kiedy w 1975 r. gatunek objęto ochroną, populacja została przetrzebiona niemal do cna. I po objęciu ochroną konwencji CITES produkty z nosorożców (zwłaszcza rogi) dalej były wykorzystywane m.in. w medycynie chińskiej i wietnamskiej. Rogami handlowano w Chinach przez ponad 2 tys. lat i jeden dokument tego nie zmienił. Próbowano chronić populację nosorożca jawajskiego w ogrodach zoologicznych, ale te próby nie poszły pomyślnie. Jest to jedyny tak duży i tak skrajnie zagrożony gatunek na świecie pozostający na częściowej wolności (właśnie w parku narodowym na Jawie).
Co ciekawe w Parku Narodowym Ujung Kulon żył obecnie uznany za gatunek wymarły tygrys jawajski. Park można zwiedzać po wykupieniu wycieczki z przewodnikiem. Nikt nie da jednak gwarancji zobaczenia nosorożców.
Z kolei nosorożców sumatrzańskich, także krytycznie zagrożonych wyginięciem, jest około 275.
Sprawdź: Wyszukiwarka lotów
Rwanda i Uganda – dom goryli górskich
Na pograniczu Rwandy, Ugandy i Demokratycznej Republiki Konga żyje jedyna na świecie nieco rozproszona populacja najrzadszego podgatunku goryla: goryla górskiego. Jeszcze niedawno na świecie pozostawało mniej niż 800 osobników, obecnie ich liczba wzrosła do około 1200.
Ze względu na sytuację polityczną w Demokratycznej Republice Konga, gdzie odwiedzenie goryli jest możliwe, ale mocno utrudnione, turyści wybierają głównie Rwandę i Ugandę. Kilka lat temu godzinna wycieczka do rezerwatu goryli w Rwandzie kosztowała 500 dolarów, a obecnie jej koszt wzrósł do 1500 dolarów od osoby. W Ugandzie jej cena wynosi 600 dolarów i z tego powodu więcej turystów wybiera teraz Ugandę.
Zobaczenie goryli nie jest tanie, ale tym lepiej dla goryli: na ich ochronę idzie więcej pieniędzy, a odwiedza je mniejsza liczba turystów. Na pewno mają większy spokój.
Sprawdź: Loty do Rwandy
Chiny – rezerwaty najbardziej nieporadnego niedźwiadka
Patrząc na zachowania pand, nie ma się co dziwić, że są narażone na wyginięcie. To jedyne oprócz biruangów malajskich tak łagodne niedźwiadki, odżywiające się prawie wyłącznie bambusem i spadające skąd popadnie. Można się o tym przekonać w rezerwatach w Chinach. Pandy toczą się ze skarp jak puchate kulki, spadają z podestów i łodyg bambusa. To urocze, ale niestety wszystko to czyni pandy podatnymi na wyginięcie, podobnie jak wybranie sobie jednego głównego rodzaju pożywienia i mała rozrodczość. Gatunek ten padał ofiarą kłusowników w Chinach, dziś jest dobrem i symbolem narodowym, a jego ochrona jest ścisła.
Naturalne obszary występowania pandy (bo żyje ona jeszcze na wolności) są ograniczane przez wycinkę lasów pod uprawy. Gatunek ten występuje głównie w rezerwatach: na terenie Chin jest ich 12 i znajduje się tam 67 proc. szacowanej światowej populacji pand. Rezerwaty znajdują się głównie w prowincji Syczuan. Powierzchniowo największym z nich jest Wolong, gdzie przebywa ok. 80 pand. Wszystkich pand na świecie jest mniej niż 2000.
Sprawdź: Loty do Chin
Australia – dom 70 wombatowców szorstkowłosych
Wombatów australijskich jest na świecie bardzo mało. Istnieją trzy gatunki wombatowatych. Wombatowiec szorstkowłosy, który jest gatunkiem krytycznie zagrożonym, żyje tylko w Epping Forest National Park, w środkowej części stanu Queensland. Jest jedynie około 70-110 takich zwierzątek. Bardzo długo wombaty były poławiane dla futra. Nawet po wejściu do rezerwatu trudno zobaczyć wombata. Wielu Australijczyków koale widziało wiele razy w życiu, a wombata nigdy.
Sprawdź: Tanie loty do Australii
Sumatra – ostatnia nadzieja tygrysów sumatrzańskich
Tygrysów sumatrzańskich jest na świecie już tylko kilkaset. Brakuje dokładnych danych, ale liczba żyjących osobników oscyluje wokół 500. Większość żyje w rezerwatach w odizolowanych od siebie populacjach na Sumatrze. Jedynie w dwóch rezerwatach: Gunung Leuser i Bukit Tigapulu żyje więcej niż 50 zdolnych do rozrodu osobników. Na szczęście szansą dla gatunku są też ogrody zoologiczne prowadzące starania o zwiększenie populacji tygrysów sumatrzańskich. W zoo na całym świecie znajduje się około 200 osobników tego gatunku. Tygrys sumatrzański to najmniejszy i zarazem posiadający najciemniejszą sierść podgatunek tygrysa.
Sprawdź: Loty do Indonezji
