10 niezwykłych faktów na temat Czarnobyla

Opuszczone miasta, wyludnione wsie i krajobraz jak po Apokalipsie – tak wygląda czarnobylska „strefa zero". Miejsce jednej z największych katastrof jądrowych jest jednak coraz częściej odwiedzane przez człowieka. Wracają tu nie tylko dawni mieszkańcy, ale też przyjeżdżają turyści ciekawi tego, jak wyglądają prawdziwe miasta duchów.

​Wybuch w elektrowni jądrowej w Czarnobylu, który miał miejsce 26 kwietnia 1986 roku, na zawsze zmienił krajobraz miasta oraz otaczających go terenów. Katastrofa miała także niszczycielski wpływ na społeczność zamieszkującą tereny w pobliżu elektrowni. Obecnie tzw. „strefa zero" to wyludnione miejsce, często odwiedzane przez entuzjastów post apokaliptycznych scenerii i opuszczonych miast.

Błąd i zaniedbania

Przyczyną tragedii był wybuch czwartego reaktora elektrowni. Doszło do niego na skutek rutynowego testu, który miał sprawdzić czy turbiny wywarzają optymalną ilość energii. Niestety test ten powinien zostać przeprowadzony na dwa lata przed oddaniem reaktora do pracy. Nie wykonano tego zgodnie z przepisami, ponieważ w takim przypadku nie udałoby się oddanie elektrowni do eksploatacji przed planowanym terminem, co miało ogromne znacznie propagandowe. Ponadto personel obsługujący feralnego dnia reaktor, nie dostał poprawnych wytycznych odnośnie postępowania w sytuacji kryzysowej.

Zdjęcie: Roman Harak, flickr.com (CC BY-SA 2.0)

Pierwsi na miejscu tragedii

​Po wybuchu na miejsce zostali wezwani zakładowi strażacy w celu ugaszenia pożaru. Służby zdawały sobie sprawę z powagi sytuacji, jednak strażacy trwali na służbie, dzielnie walcząc ze skutkami katastrofy. Niestety znaleźli się w miejscu o tak silnym promieniowaniu radioaktywnym, że wszyscy z nich zmarli wkrótce po akcji ratowniczej.

Głęboko skrywany sekret

​Informacje o wybuchu w elektrowni w Czarnobylu były utrzymywane przez 2 dni w tajemnicy. Władze radzieckie miały nadzieję, że skala katastrofy nie będzie aż tak porażająca. Niestety wypadek w Czarnobylu był jednym z największych w historii – obok katastrofy w japońskiej Fukushimie – został zaklasyfikowany do 7 najwyższego stopnia w skali INES. Powstałe w następstwie promieniowanie było 400-krotnie większe niż po zrzuceniu przez Amerykanów bomby atomowej na Hiroszimę. Ewakuacja pobliskiej ludności również rozpoczęła się z dwudniowym opóźnieniem.

Ogromne koszty

​ Gdy skala tragedii ostatecznie wyszła na jaw, Związek Radziecki rzucił na pomoc Czarnobylowi 500 000 pracowników, a koszt usuwania skutków wybuchu to aż 18 miliardów rubli. 

Zdjęcie: Jennifer Boyer, flickr.com (CC BY 2.0)

Cały dobytek w jednej walizce

​Mieszkańcy okolicznych miejscowości podczas ewakuacji mogli zabrać z sobą jedynie dokumenty, pieniądze oraz niewielką walizkę z najcenniejszymi przedmiotami. Ich cały dobytek pozostał w danym miejscu zamieszkania i obecnie jest makabrycznym świadectwem tragedii, jaka rozegrała się tu prawie 30 lat temu. Szacuje się, że ewakuowano wtedy około 350 000 mieszkańców dzisiejszej Ukrainy, Rosji oraz Białorusi.

Zdjęcie: stahlmandesign, flickr.com (CC BY 2.0)

Tragedia Białorusinów

​Specjaliści szacują, ze około 70% skażenia ze zniszczonej elektrowni w Czarnobylu dostało się na terytorium Białorusi. Skutkowało to kolejnymi pokoleniami dotkniętymi różnymi schorzeniami, skażeniem 1/5 gruntów rolnych oraz stratami w przychodach państwa, które do dnia dzisiejszego ocenia się na 235 miliardów dolarów. 

Zdjęcie: Roman Harak, flickr.com (CC BY-SA 2.0)

Strefa zamknięta

​Teren około 2600 kilometrów kwadratowych otaczający miejsce katastrofy jest obecnie strefą zamkniętą. Niektóre wioski, które zostały najbardziej napromieniowane, przysypano ziemią zwożoną z oddalonych miejsc. Posadzono tu mnóstwo drzew, aby okolica szybciej się oczyszczała ze szkodliwych związków. Na terenach dotkniętych katastrofą pozostały jednak dzikie zwierzęta. Kamery zamontowane w lasach pokazują ich ogromną aktywność, a także ponadprzeciętne rozmiary, do jakich dorastają poszczególne osobniki. Naukowcy przypuszczają jednak, że wynika to z racji odosobnienia od człowieka, a nie z faktu napromieniowania.

Miasto-widmo

​ Najbardziej znanym symbolem czarnobylskiej tragedii jest wyludnione miasto Prypeć. Większość mieszkańców Prypeci pracowała z resztą w elektrowni, ponieważ wybudowano tu osiedla pracownicze. W dwa dni po katastrofie około 50 000 mieszkańców miasta zostało ewakuowanych, a na opuszczenie domów mieli jedynie dwie godziny. Obecnie to miasto duchów i swoisty skansen. Przyjeżdżają tu liczne wycieczki chcące na własne oczy zobaczyć, jak wygląda post apokaliptyczny krajobraz Prypeci. 

Zdjęcie: Roman Harak, flickr.com (CC BY-SA 2.0)

Trudny powrót do domu

​Prawie 500 wysiedleńców wróciło do swoich dawnych wiosek i odbudowało swoje domy. Żyją pośród ruin pozostałych nieruchomości, bo nie mogli dłużej żyć z dala od ziemi swoich ojców, która w tej części Europy zwyczajowo przechodziła z pokolenia na pokolenie. 

Sto lat izolacji

​ Istnieją raporty naukowców, które szacują, że potrzeba aż 100 lat do całkowitego oczyszczenia się terenów skażonych na skutek wybuchu oraz promieniowania.