Kultura i obyczaje: Ameryka Północna

Ameryka Północna to głównie trzy kraje i trzy odmienne typy obyczajowości. Położona na północy Kanada – kraj ceniący stateczność, opanowanie i przewidywalność, niezwykle różnorodne Stany Zjednoczone oraz położony na południu Meksyk, słynący z iście latynoskiej mentalności.

Na omawianym obszarze mieszka około 500 milionów ludzi, a ww. kraje zajmują w sumie ponad 21 milionów kilometrów kwadratowych, czyli około 15% powierzchni lądów na kuli ziemskiej.

USA

Stany Zjednoczone Ameryki Północnej uważane są przez wielu z kraj największych kontrastów, ale i ogromnych możliwości. Mityczny „amerykański sen” w którym pucybut staje się milionerem dzięki dobrym pomysłom, wytrwałości i ciężkiej pracy ziścił się już wielokrotnie i nadal przyciąga do USA ludzi z całego świata, którzy chcą tu pracować i mieć szansę na lepsze życie. Stany Zjednoczone to kraj różnorodny, poszczególne stany różnią się od siebie mentalnością mieszkańców, panującymi obyczajami i savoir-vivre. Jest jednak sporo zachowań i tradycji, które przestrzegane są w całym kraju:

• Stany Zjednoczone to kraj zdobywców, teraz wprawdzie nie ma już prawdziwych pionierów jednak etos bohaterskiej postawy pozostał, obecnie realizuje się go głównie poprzez osobisty sukces, "self-made-man" to obiekt szacunku i niedościgniony ideał wielu, a „american dream” nadal przydarza się szczęśliwcom,
• w cenie jest również indywidualizm – lepiej wyróżniać się z tłumu niż z nim zlewać, Amerykanie gustują w oryginalnych ciuchach, rzeczach vintage, rękodziele i designerskich drobiazgach,
• Amerykanie to naród bardzo mobilny, a kraj ciągnie się przez całą szerokość kontynentu, więc podróże lotnicze to tutaj codzienność, a ich koszty nie są wysokie,
• tradycją amerykańską, która podbiła świat jest m. in. grillowanie, przyjęcia w ogrodzie z pieczonym mięsem i warzywami to częsty widok w różnych zakątkach świata,
• wiele amerykańskich zwyczajów i preferencji kulinarnych zyskało światową popularność, a kultura amerykańska stała się właściwie synonimem popkultury,
• W USA standardem jest mieszkanie z dala od rodziny, wielopokoleniowe rodziny to rzadkość, a konieczność pokonania setek czy tysięcy kilometrów, żeby spotkać się z bliskimi to standard, Amerykanie są jednym z najbardziej mobilnych narodów, a migracja wewnątrz kraju jest ogromna,
• Amerykańskim zwyczajem jest również pogodne usposobienie, nawet w obliczu problemów na pytanie "co u ciebie?” nie wypada odpowiedzieć inaczej niż „dobrze” lub „świetnie”, jedynie najbliższym przyjaciołom mówi się otwarcie o swoich problemach, prosząc ich o radę i wsparcie,
• Amerykanie to ludzie kontaktowi - więzi towarzyskie, koleżeństwo i sąsiedztwo są ważne, częste są tu spotkania w większym gronie, nikogo nie dziwi również serdeczny kontakt i rozmowa pomiędzy obcymi ludźmi np. w windzie czy poczekalni,
• trzeba też wiedzieć, że po angielsku nie wyróżnia się grzecznościowych form Pan/Pani, wszyscy zwracają się do siebie bezpośrednio w mniej sformalizowany sposób, a szacunek pokazuje się w inny sposób, poprzez dobór odpowiednich słów i form gramatycznych, co jednak wymaga biegłości w posługiwaniu się językiem,
• w USA celebruje się wiele okazji włączając w to znajomych z pracy, przyjaciół rodziny, sąsiadów i innych bliższych lub dalszych znajomych, chodzi zarówno o święta wielkanocne i Bożego Narodzenia, które w dużej części są jednak pozbawione elementów religijnych, które u nas są częścią tradycji, poza tym świętuje się awanse, urodziny, święta państwowe, Święto Dziękczynienia i inne,
• Amerykanie nie są narodem oszczędnym, w dużej części żyją na kredyt i pławią się w konsumpcjonistycznej kulturze, spędzając mnóstwo czasu na zakupach, traktują je raczej jako rozrywkę, niż rzeczywistą potrzebę,
• mieszkańcy Stanów Zjednoczonych to prawdziwi patrioci, są naprawdę związani ze swoim krajem, kochają go i doceniają, większość z nich uważa, że USA to najlepsze miejsce pod słońcem,
• nawet w tym wolnym kraju są rzeczy, których nie wypada robić – nie wolno żartować z terroryzmu, bo to w USA poważny problem, a trauma po ataku na WTC nadal trwa, nie wypada pytać o zarobki ani rozmawiać o poglądach politycznych,
• policja w USA  jest zupełnie inaczej odbierana przez społeczeństwo niż polska, głównie ze względu na to, że dość skutecznie chroni ona społeczeństwo przed zagrożeniem związanym m. in. z działalnością gangów i powszechnością broni palnej, służby mundurowe maja szerokie uprawnienia, cieszą się społecznym zaufaniem i szacunkiem, zawsze bezwzględnie należy się podporządkować ich poleceniom - poza tym policjanci amerykańscy są sympatyczni, pomocni i lubiani,
• czasem trudno to zauważyć na pierwszy rzut oka, ale amerykańska etykieta przeniesiona jest wprost z Wielkiej Brytanii, dlatego podczas kontaktów z wysoko postawionymi, wpływowymi mieszkańcami tego kraju należy zachowywać się w sposób nienaganny, a zostanie to prawdopodobnie zauważone i docenione,
• napiwki są w USA obowiązkiem – wypada je wręczać wszystkim osobom, które pomagają nam w codziennych czynnościach, szczególnie w hotelach i restauracjach, „lista płac” jest długa: odźwierny, windziarz, boy hotelowy, pokojówki, kelnerzy, taksówkarz, parkingowy... warto wręczyć napiwek innym osobom, które obsługują nas osobiście przez dłuższy czas np. fryzjerce czy kosmetyczce, nawet w sieciowych przedsiębiorstwach przy kasie często można znaleźć pojemnik na napiwki,
• w stanach bardzo wyraźne są różnice pomiędzy metropoliami a prowincją – w największych miastach tego kraju panują bardzo swobodne obyczaje, ludzie są otwarci, bezproblemowi i właściwie nie ma sytuacji, o których można powiedzieć że „nie wypada się tak zachowywać" - w małych miasteczkach jest inaczej, ludzie są bardziej przywiązani do tradycji i pruderyjni, bardziej też zwracają uwagę na zachowanie „obcych”,
• Przebywając w USA w miejscu publicznym zawsze musimy mieć na sobie buty oraz koszulkę, jedynym wyjątkiem od tej zasady jest pobyt na plaży,
• w miejscach publicznych nie wolno pić alkoholu, zakaz ten w biednych dzielnicach często obchodzony jest poprzez korzystanie z butelek zapakowanych w nieprzezroczyste torby,
• Stany Zjednoczone, jak sama nazwa wskazuje, to odrębne jednostki organizacyjne, z własnymi prawami, władzami itp., które jedynie sprzymierzyły się ze sobą dla osiągnięcia korzyści - to, co dozwolone jest w jednym mieście, może kilkadziesiąt kilometrów dalej kategorycznie zakazane,
• w Stanach Zjednoczonych, a szczególnie w dużych miastach, warto korzystać z barów i kupować gotowe jedzenie – wyjdzie to z pewnością taniej, a na dodatek się najemy, bo nie ma dla lokali gastronomicznych gorszej obelgi niż opinia, że porcje są skąpe...

MEKSYK

Meksyk to kraj latynoski – specyficzna mentalność tutejszych mieszkańców powoduje, że każdy będzie czuł się w tym kraju swobodnie. Warto jednak wiedzieć o kilku lokalnych obyczajach, które dla Europejczyka mogą być nieoczywiste:

• w Meksyku każdy będzie twierdząco odpowiadać na Twoje pytania i prośby, bo nie wypada odmawiać gościom, pamiętaj, że może to rodzić sporo nieporozumień, bo zwyczaj nie zobowiązuje Meksykanów do przestrzegania tego typu „grzecznościowych” zobowiązań,
• nie należy krytykować żadnego aspektu życia Meksykanów, ich kraju itp. - nawet uzasadnione wątpliwości będą budzić niesmak, gdy wypowiadane będą przez obcokrajowca,
• zwyczajem w Meksyku są niewielkie napiwki pozostawiane przy każdej możliwej okazji, właściwie każda usługa wymaga takiej dodatkowej gratyfikacji, zwyczajową kwotą tego typu podarków jest 1 dolar, w wypadku drobnych usług i proporcjonalnie więcej, gdy rachunek jest wyższy, naprawdę nie warto na tym oszczędzać...
• Meksyk to kraj ultrakatolicki, chociaż w porównaniu z Europą tutejsza religijność wydaje się być bardziej kolorowa i świąteczna, a przeżywanie rozciąga się na całość życia Meksykanów,
• Największym kultem otoczona jest w tym kraju Matka Boska z Guadelupe, która ukazała się w tym kraju w XVI wieku ubogiemu Indianinowi, kończąc hiszpańskie pogromy rodowitych mieszkańców kontynentu i dając początek ich chrystianizacji,
• szczególnie na prowincji katolicyzm zawiera wiele elementów pogańskich, które zostały przez misjonarzy obdarzone nowym, chrześcijańskim znaczeniem i przetrwały przez wiele wieków w tamtejszej obyczajowości i tradycji,
• praktycznie wszędzie w Meksyku płacić można dolarami, które na równi z oficjalna walutą kraju – peso – stanowią środek płatniczy w Meksyku, trzeba jednak pamiętać, że przelicznik jest dość niekorzystny, wiec bardziej opłaca się wymienić pieniądze w kantorze,
• Meksykanie wielką uwagę zwracają na buty – zawsze muszą być one czyste i lśniące, bez względu na to jak wygląda i ile kosztuje reszta stroju, stąd w kraju zawód czyścibuta to popularna profesja, każdorazowe skorzystanie z ich usług, to wydatek około 1,5 dolara,
• kultura meksykańska słynie ze świętowania – każde wydarzenie w życiu - od narodzin aż do śmierci - jest okazją do fiesty, a życie Meksykanów to czasem w oczach turystów nieustanna zabawa,
• meksykańska fiesta to zabawa otwarta dla wszystkich, szczególnie jeśli świętowanie nie dotyczy prywatnych okazji, a związane jest z obchodami świąt religijnych lub lokalnych rocznic,
• mężczyźni w meksyku witają się podając sobie dłonie, kobiety - całując się w policzek,
• w Meksyku zawsze za pomoc w jakiejkolwiek sprawie należy podziękować i życzyć Meksykaninowi przy tym miłego dnia,
• najbardziej charakterystycznymi elementami tutejszej kultury są: wąsy, kapelusze sombrero, muzyka mariachi oraz ogromna chęć do wspólnego świętowania przy każdej możliwej okazji,
• punktualność nie jest narodową cechą mieszkańców Meksyku – zdarzyć się może, że autobus nie pojawi się zgodnie z rozkładem, a na umówionym spotkaniu pojawimy się tylko my,
• w głębi lądu, poza ośrodkami wypoczynkowymi, szczególnie w małych wioskach na prowincji turyści powinni uważać na zbyt swobodne obyczaje – nadmierna skąpość ubioru oraz zbyt wyzywające zachowanie z pewnością nie będą tam dobrze odebrane,
• samotne kobiety, szczególnie turystki powinny przygotować się na zaczepki i adorację, najprostszym sposobem na pozbycie się adoratorów jest niezwracanie nie nich uwagi, jakiekolwiek próby rozmów czy pouczeń odniosą skutek odwrotny,
• w Meksyku dość często zdarzają się knajpy przeznaczone wyłącznie dla mężczyzn, więc w mieszanym lub tylko damskim gronie trzeba uważnie wybierać lokale,
• Meksyk nie jest krajem zamożnym – koniecznie trzeba o tym pamiętać podczas wizyty tutaj, cenne przedmioty pozostawione bez opieki kuszą, a obnoszenie się z bogactwem jest jak  zaproszenie dla przestępców

KANADA

Kanada to nie Stany Zjednoczone. Wiele osób sądzi, że skoro kraje są duże, sąsiadują ze sobą i na dodatek w obu mówi się po angielsku, to właściwe mamy do czynienia z jedną kulturą. Nic bardziej mylnego! Poniżej kilka wskazówek, o czym pamiętać wybierając się do Kanady:

• Kanadyjczycy są bardzo czuli na punkcie porównań do USA, podczas pobytu w tym kraju różnice są od razu widoczne, jednak dla przeciętnego mieszkańca któregoś z odległych państw Ameryka Północna to wielki anglojęzyczny obszar dobrobytu...
• Jako podarunek dla Kanadyjczyka wybierz przedmiot, który nie pochodzi z sąsiedniego kraju, ani nie kojarzy się ze Stanami Zjednoczonymi,
• mieszkańcy tego kraju są patriotami i szczerze go kochają, dlatego nietaktem jest brak odpowiedniego szacunku i zachwytu wobec ich ojczyzny,
• w Kanadzie językami urzędowymi są angielski oraz francuski, jednak mniejszość posługująca się drugim z nich nie jest zbyt popularna i lubiana, więc lepiej nie używać tego języka poza prowincją Quebec,
• różnorodność kulturowa nie jest w Kanadzie tak ogromna jak w USA, głównie ze względu na trudniejsze warunki naturalne,
• Kanada to kraj wysportowanych ludzi, kochających swoja dziką przyrodę, którzy chętnie korzystają z uroków weekendowych wypadów w góry i możliwości spędzania czasu z rodziną na świeżym powietrzu,
• Kanada to połączenie wielu różnych wpływów i kultur – Eskimosi, rodowici Indianie i napływowa ludność europejska mimo nieprzyjaznego klimatu znalazła tu swoje miejsce na ziemi,
• Kanada to kraj traperów, myśliwych, pionierów, ludzi odważnych i nieugiętych, którzy na co dzień walczą z nieprzyjazna naturą, próżno tu szukać mazgajów i ciamajd,
• W związku z odległościami, jakie dzielą poszczególne domostwa i gospodarstwa, kontakty towarzyskie są tu mniej intensywne niż w Stanach Zjednoczonych, jeśli jednak chodzi o przyjaźnie to są prawdziwe i często przypieczętowane wieloma wspólnymi przygodami,
• Kanadyjczycy są bardziej powściągliwi niż Amerykanie, pod tym względem można ich porównać raczej do Brytyjczyków, dlatego w kontaktach z nimi warto uważać na słowa, ton głosu, a także głośność rozmowy,
• w Kanadzie w cenie jest punktualność – mieszkańcy tego kraju cenią swój czas i nadużywanie go poprzez spóźnialstwo nie jest dobrze widziane, a w skrajnych przypadkach uznane może być za lekceważące i obraźliwe
• nietaktem jest zapytanie Kanadyjki o jej stan cywilny,
• Kanada bardziej podobna jest do Wielkiej Brytanii lub Francji, generalne zastosowanie mają tu zasady savoir-vivre i zwyczaje kraju, którego wpływy przeważają na danym obszarze.

Pod wzlędem Kultury Meksyk, chociaz leży w Ameryce Północnej, jest zdecydowanie bardziej podobny do kultur latynoskich, dlatego też kraj ten zostal opisany w poście dotyczącym Ameryki Południowej i Środkowej.