Wyspy Poncjańskie, czyli ukryte skarby Włoch, o których mogliście nie słyszeć

Wyspa Wielkanocna, nazywana też Rapa Nui, położona jest na południowym Oceanie Spokojnym. Od 1888 roku przynależy do Chile, od którego dzieli ją 3600 kilometrów oceanu. Do najbliżej położonej wyspy – Pitcairn – jest 2000 kilometrów. Odległości te czynią z Wysp Wielkanocnych jedno z najbardziej izolowanych miejsc na całej kuli ziemskiej. 

Wyspa ma 12,3 km szerokości i 24,6 długości. Najstarszą znaną nazwą jest Te Pito o Te Henua, czyli Centrum Świata.

Wyspę zamieszkuje przeszło 6 tysięcy osób a urzędowymi językami są hiszpański i Rapa Nui. Znajduje się tu tylko jedna miejscowość - Hanga Roa. Na wyspie obowiązuje strefa Tax-Free, a więc ani turyści, ani nieliczni mieszkańcy nie płacą podatków. Główne zyski pochodzą z turystyki, choć wyspiarze parają się również rybołówstwem, hodowlą zwierząt, rolnictwem oraz rzemiosłem, głównie na potrzeby turystyki.

Na wyspie znajduje się jeden port lotniczy - Mataveri. Loty obsługiwane są przez linię lotniczą LAN – największego przewoźnika w Chile. Co ciekawe, pas startowy służył również jako zapasowe lądowisko dla promów kosmicznych.

W 1722 roku wyspa została odkryta przez żądnych nowych lądów Europejczycy. Żyło tu wówczas około 2-3 tys. wyspiarzy. W 1877 roku liczba rdzennych mieszkańców spadła do 111. Powodem tak niskiej populacji były nieznane Polinezyjczykom choroby, przywiezione przez marynarzy, stopniowa degradacja środowiska oraz porwania, w wyniku których mieszkańcy stawali się niewolnikami w Chile i Peru.

Nazwa wyspy pochodzi właśnie z 1722 roku. Nadana została przez holenderskiego odkrywcę nowych lądów - Jacoba Roggeveena. Powód nadania takiej nazwy jest banalnie prosty – marynarze odkryli wulkaniczną wyspę właśnie w Niedzielę Wielkanocną.

Wyspa Wielkanocna jest jedną z najpopularniejszych na świecie atrakcji archeologicznych. W ciągu roku przybywa tu około 30 tys. osób. Turystów przyciąga na wyspę 887 masywnych posągów (nazywanych moai). Archeolodzy podejrzewają, że stworzone one zostały przy pomocy prostych narzędzi przez pierwszych polinezyjskich osadników tzw. "długouchych" i przedstawiają bóstwa lub przodków rdzennych mieszkańców. Większość moai stoi plecami w stronę oceanu, choć siedem zwróconych jest twarzą w kierunku wody.

Uważa się, że monolityczne posągi były efektem rywalizacji klanów. Dążenie do postawienia jak największej liczby figur odbiło się na stanie przyrody (drewno potrzebne do transportu). Stopniowo degradowane środowisko (wybijane zwierzęta, kurczące się zasoby drewna, brak ryb dookoła wyspy), razem z rosnącym przeludnieniem oraz brakiem możliwości ucieczki, spotęgowały konfilkty, prowadząc do wojen, a ostatecznie - do głodu i kanibalizmu.

Autor: Ian Sewell (IanAndWendy.com Photo gallery from Easter Island) [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html), CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/) lub CC BY 2.5 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.5)], Wikimedia Commons

Charakterystyczne figury stworzone zostały przez pierwotnych mieszkańców wyspy Rapa Nui, najprawdopodobniej pomiędzy latami 1250-1500. Większość posągów wykonana została z tufu wulkanicznego, pochodzącego z wulkanu Rano Raku. Kamieniołom, w którym tworzyli Polinezyjczycy, nagle porzucono z nieznanych nam powodów, a na miejscu zostały niedokończone figury.

W powszechnej opinii moai składają się w jedynie z głów. Tak naprawdę, to większość z nich jest popiersiem, a więc posiada również tors, który często znajduje się pod powierzchnią ziemi. Naukowcy szacują, że stworzenie jednego posągu zajmowało 6 mężczyznom jeden rok. Transport ciężkich, kamiennych bloków pozostaje zagadką, choć najprawdopodobniej przemieszczano je dzięki drewnianym płozom lub tocząc na drewnianych balach. 

Największa figura nazwana została Paro. Rekordzista ważył 82 tony i był wysoki na 10 metrów. Najczęściej figury moai mierzą do 4 metrów i warzą około 14 ton. Posągi stoją na kamiennych podestach nazywanych ahu. Niektóre moai posiadają „korony” z czerwonej, wulkanicznej skały, jej funkcja nie jest jednak znana.

Pradawne posągi moai zostały wpisane w 1995 roku na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Chronione są wraz z Parkiem Narodowym Rapa Nui, który obejmuje swym zasięgiem większość wulkanicznej wyspy.

Autor: Broken Inaglory, CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/)

Górzysta wyspa stworzona została dzięki erupcjom czterech wulkanów: Rano Kau, Rano Raraku, Puakatike oraz Terevaka.

Wyspa jest prawie całkowicie pozbawiona drzew. Nieliczne okazy przywiezione zostały z Chile przeszło pół wieku temu. Występowały tu niegdyś licznie endemiczne gatunki roślin i zwierząt (np. papug i czapli). Jak donoszą naukowcy – na wyspie rosło nawet 16 milionów palm. Strata całego drzewostanu spowodowana była działalnością człowieka, ale również plagą szczurów polinezyjskich, która zjadała nasiona palm, skutecznie uniemożliwiając odrodzenie się populacji roślin na wyspie.