Photo: SXC

Giza – piramidy i sfinks

Giza była dawnym miastem w starożytnym Egipcie, leżącym na lewym brzegu Nilu, około 20 km od Kairu. Obecnie jest to trzecie co do wielkości miasto w Egipcie (ok. 2,5 miliona mieszkańców) i wchodzi w skład aglomeracji Kairu. Giza słynie oczywiście z najbardziej imponujących budowli starożytności, powstałych na tym terenie w większości w XXV w. p.n.e. Słynne piramidy (bo o nich mowa) oddalone są o ok. 8 km od centrum starożytnej Gizy. Kompleks piramid oraz pozostałości państwa były atrakcją turystyczną już w starożytności, kiedy niektóre z budowli liczyły 2000 lat.

Zespół w Gizie to dwie największe piramidy zbudowane w starożytności oraz piramida Mykerinosa. Wszystkie mają kształt ostrosłupa na podstawie kwadratu. Największą z nich jest piramida Cheopsa - w starożytności "Horyzont Cheopsa" - jeden z siedmiu cudów świata. Ma podstawę o boku 230 m i wysokość 147 m. Piramida Chefrena, jest wysoka na 137 m, piramida Mykerinosa ma tylko 65 metrów wysokości. Wokół tych piramid pobudowano szereg mniejszych, przeznaczonych na grobowce królowych i dostojników państwowych. Piramida Chefrena wyróżnia się ustawioną obok niej, przy dolnej świątyni grobowej, monumentalną rzeźbą Sfinksa. Został on wyrzeźbiony w olbrzymim bloku skalnym. Sfinks ma ciało lwa i głowę faraona, osłoniętą szeroką chustą - nemes. Posąg ma długość 57 m i wysokość 20 m. Jest to pierwsza, monumentalna rzeźba w sztuce egipskiej. Późniejsze świątynie były zdobione potężnymi posągami władców, ustawianymi najczęściej po obu stronach wejścia. W 1979 kompleks budowli w Gizie został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Muzeum Egipskie w Kairze

To największe muzeum starożytności powstało już w 1835 roku. Początkowo zabytki gromadzono w ogrodzie Azbakian, później przeniesiono je do innego budynku w cytadeli Saladyna. W 1857 w Bulak August Mariette założył - na bazie zgromadzonych dotychczas zbiorów muzeum sztuki egipskiej - pierwsze tego rodzaju muzeum na obszarze Bliskiego Wschodu. W 1880 zostało ono przeniesione do przybudówki pałacu Ismaila Paszy w Gizie, żeby ostatecznie pozostać w specjalnie wybudowanym budynku.

Dzisiejszą siedzibę, dwupiętrowy neoklasycystyczny budynek, zaprojektował francuski architekt Marcel Dourgnon w 1900 r. Na niewielkiej powierzchni zgromadzono dotychczas ok. 120 tysięcy przedmiotów. Zwiedzający mogą podziwiać m.in.: wyposażenia z grobowca faraona Tutanchamona (w tym jego słynną złotą maskę), kolekcję portretów fajumskich, królewskie mumie, posągi faraonów, ich żon oraz bogów i bogiń egipskich.

Muzułmański Kair

To stara średniowieczna dzielnica miasta, obecnie wpisana na listę UNESCO. Wkraczając do niej, można cofnąć się niemal sześć czy siedem wieków. Jest to najgęściej zaludniona część Egiptu i pewnie całego Bliskiego Wschodu. Dzielnice jak Darb al-Akmar są pełne małych uliczek, chałup z suszonej cegły, wędrownych sprzedawców jedzenia, kóz, wielbłądów i osłów. Na każdym kroku są tam meczety i świątynie, a powietrze wypełnia ostry zapach kurkumy, kminku i zwierząt. Najbardziej interesującymi obiektami w dzielnicy islamskiej są: meczet Ibn Tuluna z IXw. - jeden z największych meczetów na świecie, Mauzoleum Imama asz-Szafi - największy islamski grobowiec w Egipcie, w którym pochowano jednego z największych świętych islamu, oraz cytadela - budząca grozę średniowieczna forteca, która przez 700 lat była siedzibą egipskich władców. Zbudowana pod koniec XII wieku przez Saladyna jest ona jednym z symboli miasta. Wzniesioną u stóp góry Mokattam twierdzę uważano za największą w świecie islamskim do czasu, gdy w 1830r. została zniszczona wskutek wybuchu prochu. Na jej miejscu powstał wybudowany w XIX wieku meczet Muhammada Ali. W obrębie cytadeli znajdują się trzy główne meczety i kilka muzeów.

Meczet Al-Azhar

Madrasa (teologiczna uczelnia muzułmańska) przy meczecie Al-Azhar jest najsłynniejszą uczelnią w islamskim świecie, mimo że tak jak wiele jej podobnych przechodziła zmienne koleje losu. Meczet został zbudowany w 972 roku przez przedstawicieli dynastii Fatymidów, którzy najprawdopodobniej ku czci Fatimy, córki proroka Mahometa, nadali mu nazwę Al-Azhar. Nieco później dobudowano budynki uczelni, której pierwszymi studentami byli ismailici, kształcący się na przyszłych muzułmańskich misjonarzy. W średniowieczu uczelnia została przejęta przez sunnitów, którzy zmienili jej profil dla sunnickich prawników i teologów. Obecnie w uczelni mogą studiować kobiety, a studenci mają do wyboru wiele różnorodnych przedmiotów, od nauk ścisłych po współczesne języki zachodnie.

Meczety Kairu

W mieście jest ponad 500 meczetów. Jednak tylko kilka z nich stanowi unikalne na skalę światową zabytki. Z pewnością należy do nich Meczet Ibn Tuluna - najstarszy (z 879 r n.e.) i największy oraz najbardziej harmonijny monument muzułmański w Kairze - jeden z największych na świecie. Zbudowany z cegły mułowej budynek otoczony jest zewnętrznym pasażem, pełniącym funkcję fosy oddzielającej święte miejsce od miasta. Wyjątkowa jest także minaret, z biegnącymi spiralnie zewnętrznymi schodami.

Meczet Sajjidna al-Husajna to z kolei najważniejszy meczet w Egipcie, święty tak bardzo, że tylko muzułmanom wolno do niego wchodzić. Meczet zbudowano w 1870 r. na miejscu XII-wiecznego. Według powszechnego przekonania spoczywa tu najświętsza relikwia islamu - głowa al-Husajna, wnuka proroka Mahometa.

Górujący nad miastem Meczet Muhammada Alego jest budowlą stosunkowo nową. Wzniósł ją w połowie XIX w. Muhammad Ali, władca reformator, uważany za twórcę nowoczesnego Egiptu. Budowla imponuje rozmiarami – wzniesiony z niesłychanym rozmachem, może śmiało konkurować z imperialnymi meczetami Stambułu. Meczet mieści kolekcję mebli i przedmiotów należących do rodziny wicekróla, który właśnie tutaj miał swoje apartamenty i salę audiencyjną. Ciekawostką meczetu jest zegar, który widać na dziedzińcu, jest to rewanż króla francuskiego Ludwika Filipa z 1848 roku, za dar Muhammada Alego w postaci staroegipskiego obelisku, stojącego obecnie na placu de la Concorde.

Meczet An-Nasr Mohammeda, zbudowany w latach 1318-1335, ma dwa unikatowe, spiralne minarety, zakończone baniastymi hełmami, pokrytymi fajansowymi płytkami w typie bardziej perskim niż egipskim. Liczne kolumny arkadowego dziedzińca pochodzą z faraońskich, rzymskich i bizantyjskich budowli, tworzą jednak zaskakująco harmonijny zespół.

Nazwa Meczetu al-Akmar (Księżycowego) prawdopodobnie pochodzi od lśnienia szarego kamienia, z którego został zbudowany. Dzisiaj choć pokryty kairskim kurzem zmatowiał, nadal uważany jest za klejnot architektury. Zbudował go w 1125 r. jeden z ostatnich kalifów fatymidzkich. Jest to najstarszy meczet wzniesiony w Egipcie z kamienia.

Dzielnica Koptyjska

To unikalna chrześcijańska enklawa, którą zbudowano na początku VI w. wokół zamku strzegącego kanału, który łączył Nil z Morzem Czerwonym. Jest tu wiele wspaniałych, starych kościołów o ciemnych, tajemniczych wnętrzach. Można w nich podziwiać stare ikony, freski, płaskorzeźby z kości słoniowej, przepiękne gobeliny i przykościelne biblioteki, pełne rozsypujących się rękopisów.

Wieża Kairska

Olbrzymia, ażurowa wolno stojąca wieża telewizyjna w Kairze została wybudowana w latach 1956-1961. Znajduje się na wyspie Zamalek, w centrum miasta. Jej wysokość wynosi 187 metrów, co czyni ją wyższą o 43 metry od Piramidy Cheopsa w Gizie, usytuowanej 15 km na południowy zachód od wieży. Zewnętrzna dekoracja wieży ma przypominać kwiat lotosu. Na jej szczycie znajduje się platforma widokowa, a poniżej obrotowa restauracja, popularna zarówno wśród turystów, jak i miejscowej ludności.

Miasto Umarłych

Leżące na północ od Cytadeli u stóp gór Muqattam. Miasto Umarłych to dzielnica niepodobna do żadnej innej. Tworzą ją połączone ze sobą dwa niesamowicie rozległe, wiekowe cmentarze, na terenie których mieszka ponad trzy miliony ludzi. Bezdomni, złodzieje, przestępcy, ludzie, którzy w trzęsieniach ziemi lub pożarach stracili wszystko. Miejsce jest niebezpieczne, ryzykowne jest zatem zwiedzanie go, zwłaszcza samotnie.

Fajum

Największa egipska oaza i popularny cel wycieczek kairczyków. Pozostałości świątyni krokodyli można oglądać w Kom Auszim, dawnym Karanis, mieście z III w. p.n.e., leżącym na północ od Medinat al-Fajum. Niektóre obiekty wykopane na tym stanowisku są eksponowane w niewielkim, miejscowym muzeum. Spośród piramid znajdujących się wokół oazy, dwie są szczególnie warte uwagi, ale raczej tylko dla znawców zagadnienia: pochodząca z XII dynastii piramida w Hawarze i samotna piramida w Medum.