Zamek w Ząbkowicach Śląskich

Zamek w Ząbkowicach Śląskich – renesansowa budowla wzniesiona w latach 1522–1532 na miejscu gotyckiego zamku obronnego, obecnie w ruinie.Pierwotny zamek gotycki został zbudowany w XIV wieku. Najstarsze zapiski o warowni w Ząbkowicach pochodzą z 1321 r. W 1335 przetrwał oblężenie czeskich wojsk, jednak już w następnym roku został zastawiony Luksemburgom przez Bolka II, a ostatecznie sprzedany wraz z miastem przez syna Bolka – Mikołaja Małego. W czasie wojen husyckich został zniszczony, po czym już przez nowych właścicieli zmodernizowany i umocniony. W połowie XV stulecia stał się własnością synów króla czeskiego Jerzego z Podiebradów. Zaatakowany przez mieszczan wrocławskich, świdnickich i nyskich został w 1468 uszkodzony. W 1489 oblegany był przez kilka miesięcy przez króla węgierskiego Macieja Korwina, zdobyty, pozostał w jego posiadaniu do 1490.W latach 1522 (lub 1524)–1532 Karol I, książę ziębicki, rozebrał częściowo pozostałe mury i zbudował zamek w stylu renesansowym. Nowa rezydencja zawierała w sobie pozostałości starej warowni, co można zaobserwować na południowej ścianie zrujnowanego obecnie zamku. Wybrzuszenie na tej ścianie stanowi linię murów dawnej gotyckiej budowli. Budowniczym tego obiektu z dobrze zamaskowanym systemem obronnym był Benedykt Rejt. Zamek założono na planie kwadratu, obronę murów można było prowadzić flankowym ostrzałem dzięki dwóm narożnym, trójkondygnacyjnym bastejom umiejscowionym po przekątnej. Pomieszczenia mieszkalne, oświetlone zewnętrznymi oknami, znajdowały się na wyższych piętrach. Szczyty murów miały dekoracyjną attykę, która osłaniała posterunki straży, a jej okienka były strzelnicami. Nad głównym wjazdem na dziedziniec, od wschodniej strony, była umieszczona tarcza herbowa fundatora zamku, a poza tym nie było tam żadnych dekoracji. Surowy portal z ciosanego kamienia zakończony ostrołukiem nawiązywał do gotyku. Nad bramą wznosiła się wysoka wieża zakończona attyką. Obok znajdowała się nieco węższa furtka dla pieszych. Nad wejściem umieszczono dodatkowe stanowisko straży z otworem strzelniczym. Oprócz wieży bramnej była jeszcze mała kolista wieżyczka po północno-wschodniej stronie murów. Dziedziniec zamku zdobiły renesansowe krużganki. Po oblężeniach, szturmach i zniszczeniach w następnych wiekach został ostatecznie opuszczony w 1728, a stan jego jeszcze pogorszył pożar z 1784. W okresie międzywojennym na zamku działało muzeum regionalne i schronisko turystyczne. Obecnie jest utrzymywany i konserwowany jako tzw. trwała ruina. W grudniu 2013 r. zakończył się II etap prac remontowych, obejmujących zabezpieczenie korony murów skrzydła wschodniego i południowego oraz zabezpieczenie południowo-wschodniej bastei.