Jeździec z Madary

Jeździec z Madary (bułg. Мадарски конник) – średniowieczny relief naskalny, wpisany w 1979 r. na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jest jedynym zabytkiem tego rodzaju w Europie. Znajduje się w pobliżu wsi Madara we wschodniej Bułgarii (okolice Szumenu). Relief, wykuty w pionowej skale na wysokości ok. 23 m przedstawia jeźdźca oraz biegnącego za nim psa; jeździec włócznią przeszywa lwa, który leży pod przednimi nogami konia. Wyobrażenie jeźdźca jest bardzo realistyczne i pozbawione w zasadzie zbędnych szczegółów. Cały relief jest przykładem wczesnobułgarskiej sztuki średniowiecznej. Powstanie reliefu wiąże się z imieniem bułgarskiego chana Terweła, i odnosi do początków VIII wieku. Płaskorzeźba ta przypomina triumfalne sceny reliefowe znane z irańskiej (czy szerzej: środkowoazjatyckiej) tradycji artystycznej. Greckie inskrypcje znajdujące się wokół reliefu opowiadają o czynach władców bułgarskich (Terweła, Kormisosza oraz Omurtaga) i ważnych wydarzeniach w okresie między VIII a IX wiekiem. Inskrypcje oraz drobne detale, utrwalone na reliefie potwierdzają datowanie zabytku oraz protobułgarskie pochodzenie reliefu. Ze względu na postępującą erozję zabytku (relief został wykuty w piaskowcu), w Madarze prowadzi się aktualnie prace konserwatorskie i zabezpieczające.