Lepiej późno niż wcale: 6 miliardów dolarów na nowe lasy w Indiach

Ostatnio nie jem ryżu. Chyba mi się przejadł. Dla odmiany postanowiłam trochę więcej skupić się na kaszach, których ani w Panamie, ani Kostaryce, ani w Nikaragui nie spotkałam.

Kilka razy jadłam tam kuskus, ale i tak tylko ten, który kupiłam w sklepie, bo we wszystkich trzech krajach podstawą jest ryż. Częściej za to sięgam po soczewicę, soję, no i fasolę. A to dziwne, bo przecież powinna mi się również przejeść, a jednak nie. W sumie sięgałam już po nie częściej przed wyjazdem, ale może te ilości kurczaka na śniadanie, obiad i kolację dały mi się na tyle we znaki, że wolałam stanąć po stronie roślin strączkowych niż mięsa, od którego ostatnimi czasy czuję się mocno ociężała. Bynajmniej jednak na wegetarianizm nie mam zamiaru przechodzić. Jako specjalista (z wykształcenia) żywieniowiec wiem, że jakbyśmy nie kombinowali to i tak wszystkich aminokwasów z samych warzyw nigdy w odpowiedniej ilości nie dostarczymy. No i co by tu dużo mówić czasem, śladem naszych przodków, kawałek mięsa na ruszt zarzucić lubię. 

Kulinaria dla wielu stanowią najważniejszy element podróży. Smaki, zapachy, tajemne przepisy, aromaty, przyprawy jedzone w maleńkich restauracjach z dala od przedeptanych szlaków, w zaciszu tradycyjnego domu, w miejscowej jadłodajni czy w eleganckiej restauracji szytej na miarę każdego turysty to podstawa. Nie jestem wielkim smakoszem czy kulinarnym fanatykiem, ale nie zjem też wszystkiego. Staram się sięgać raczej po zdrowe produkty, a z ich braku samej przyrządzić sobie choćby prostą sałatkę, zwłaszcza w krajach, w których do jedzenia warzyw nie przykłada się specjalnego znaczenia tak, jak w krajach Ameryki Środkowej. W podróży jednak, byłoby moim zdaniem niewybaczalne, gdybym zdecydowała się zignorować tę ważną część poznawania świata – z pomocą zmysłu smaku i węchu. Dlatego wybierając szlaki turystyczne, nie pomijam szlaku kulinarnego.

Cechy wspólne

Platany, juka, fasola przewijają się przez całą Amerykę Centralną. Od Gwatemali począwszy, a na Panamie kończąc. 

Platany

W Gwatemali, Salwadorze i Hondurasie królują platany grillowane i gotowane, często też smażone, w całości albo w plasterkach. W Kostaryce, Panamie i Nikaragui częściej je się je w postaci zmiażdżonej (np. szklanką, choć są specjalne przyrządy do ugniatania platanów), zwanej, np. w Panamie patacones (w Kostaryce i Nikaragui nazywa się je tostones). Podaje się je jako dodatek do ryżu, fasoli i kurczaka albo jako samoistną przegryzkę.

Juka

Jukę po raz pierwszy spróbowałam w Salwadorze – yuka frita, która rozkochała mnie w sobie od pierwszego kęsa. Smakiem przypominać może nieco frytki, choć moim zdaniem jest o niebo lepsza. Jukę podaje się też w wersji gotowanej. Na małych straganikach sprzedają ją na talerzykach, lub w woreczkach z dodatkiem kapusty i ostrego sosu. W Kostaryce trafiłam zaś na danie zwane enayucada, przypominające krokiety przyrządzone z juki. Juka stanowi też dodatek do narodowego panamskiego dania: zupy – sancocho. Przepis na zupę nie ogranicza się do juki, dodaje się również kurczaka, name, kolendrę i w zależności od upodobań; cebulę, czosnek itd.

Frijoles, czyli fasola

Mam nieodparte wrażenie, że mieszkańcy Ameryki Środkowej w kuchni przeistaczają się w McGyver’a, który z najtrudniejszej sytuacji potrafił wyjść dzięki kawałkowi sznurka. Latynoamerykanie z fasoli potrafią przyrządzić wszystko. Jadłam ją pod najróżniejszymi postaciami, za każdym razem mając nieodparte wrażenie, że z tą fasolą u nich jest tak jak kiedyś u nas z kotletem mielonym, który miał tyle imion, ile bozia inwencji twórczej wlała w panią kucharkę na stołówce.

Fasolę podaje się po prostu jako obowiązkowy dodatek do ryżu, mieli się ją i smaży i używa jako pasty do tortilli, chleba, jajecznicy, robi się zupę fasolową, gulasz z fasoli. Fasola jest wszędzie, co nigdy mi nie przeszkadzało, wręcz przeciwnie.

Wszędzie też lubią kurczaka, najlepiej takiego smażonego w głębokim tłuszczu. W biedniejszych krajach: Gwatemali, Hondurasie, Nikaragui je się go jednak znacznie rzadziej, ograniczając się do jajek, platanów, fasoli i tortilli. Kurczaka na dziesiątki sposobów przygotowuje się za to w Kostaryce i Panamie. Z dodatkiem ryżu i frijoles je się go na okrągło: na śniadanie, obiad i kolację, a nawet jako przekąskę. 

Kukurydza

W Panamie i Kostaryce kukurydza czy w ogóle mąka kukurydziana (harina de maiz) bardzo popularna nie jest, co nie oznacza, że się jej wcale nie używa. Jada się popularne tamales, przyrządzane na bazie kukurydzy (tamales jest tradycyjnym daniem dla krajów Ameryki Środkowej), ale w użytkowaniu jej przoduje Gwatemala, zaraz za nią jest Honduras i Salwador, gdzie tortilla jest podawana do wszystkiego tak, jak w Panamie, Kostaryce i Nikaragui platany czy ryż.

Ryż z kurczakiem i fasolą (ewentualnie lentejas czyli soczewicą albo gunadu)

To podstawowe danie w Panamie i Kostaryce. Bywa w różnych wariantach, ale zwykle baza jest ta sama. W każdej jadłodajni można takie zjeść za 2-5 dolarów. Często jako dodatek dorzuca się do tego wspomniane już patacones czy platany w innej postaci. Wersja bardziej „luksusowa” zawiera strzępki sałaty i plasterek pomidora. Ilością warzyw, właściwie w żadnym kraju, nie imponują.

Uwielbiam soczewicę, soję, ciecierzycę. Nie znałam jednak dotychczas guandu, które w Panamie jest chętnie używane w miejsce np. fasoli.

Gallo pinto

Tradycyjne danie kostarykańskie czy nikaraguańskie? Właściwie to nikt tego nie wie. Albo inaczej. Kostarykańczycy wiedzą, że kostarykańskie, a mieszkańcy Nikaragui, że ich. I tak ta walka o to czyje jest gallo pinto trwa od dawna. A gallo pinto (w tłumaczeniu oznacza pstrokatego koguta) to nic innego jak ryż z fasolą (tak dla odmiany  ). Na śniadanie podaje się je zwykle z bułką czy chlebem i jajecznicą z dodatkami lub bez. To, że gallo pinto je się na śniadanie, nie oznacza, że nie można jeść o innej porze dnia. Jak już wspominałam ryż i fasolę można jeść zawsze i wszędzie.

Ryby i owoce morza

Kurczak króluje, ale to nie oznacza, że poza nim świata Latynoamerykanie nie widzą. Kuchnia Ameryki Środkowej to mieszanka wpływów hiszpańskich, ale też afrykańskich. Szczególnie na wzmiankę zasługuje kuchnia karaibska, która bazuje na rybach, owocach morza i mleku kokosowym. Najpopularniejszym daniem jest Rice&Beans, czyli oczywiście ryż i fasola, ale przygotowanymi na mleku kokosowym. Popularne też jest ceviche, czyli marynowane owoce morze.

Tamal

Jest dziesiątki (jeśli nie więcej) wariacji tego bardzo popularnego dania nie tylko w Ameryce Środkowej, ale i Ameryce Południowej. Bywa też różnie nazywane, w zależności od kraju, regionu i użytych składników. Standardowo przygotowuje się je z masy kukurydzianej, wypełnia mięsem, warzywami, albo przygotowuje na słodko z owocami, cynamonem, cukrem. Dodatki mogą być takie, jakich się tylko zapragnie. Tamal zawijany jest zwykle w liście kukurydzy albo platanów. W Nikaragui tradycyjnym daniem jest z kolei nacatamal, który jest zbliżony do zwykłego tamal.

W całej Ameryce Środkowej odnajdzie się mnóstwo innych dań, o których miejscowi będą mówić, że są tradycyjne czy narodowe: Vigaron (głównie w Granadzie), Ropa Vieja (w tłumaczeniu: stare ubranie), czy Indio Viejo (stary Indianin). Każdy niemal region w każdym z tych krajów ma typową dla siebie potrawę, ale w większości bazują on na tych samych produktach. Niezależnie jednak od regionu, w przypadku Panamy, Kostaryki i Nikaragui najpopularniejsze pozostaje ryż, fasola, kurczak i platany.

Więcej o podóżach na moim blogu
B*Anita