Meczet Abu Abbas al Mursi w Alexandrii

Fot. Dreamstime

Aleksandria, zwana Perłą Morza Śródziemnego, leży na północy Egiptu, na mierzei między Morzem Śródziemnym a przybrzeżnym jeziorem Marjut, na zachodnim skraju delty Nilu. Założone przez legendarnego władcę Aleksandra Wielkiego, dziś miasto liczy ok. 3 mln mieszkańców. Jest to drugi pod względem liczby mieszkańców i znaczenia gospodarczego ośrodek po Kairze. To tu miał swój początek jeden z najbardziej burzliwych romansów w historii świata – Kleopatry i Marka Antoniusza.

Historia

Założone w 332 r. p.n.e. przez Aleksandra Wielkiego miasto było od 311 stolicą Egiptu Ptolemejskiego. Pod rządami Ptolemeuszy Aleksandria stała się znakomicie prosperującym ośrodkiem handlowym i największym portem śródziemnomorskim. W czasach helleńskich była jednym z najważniejszych ośrodków życia umysłowego i kulturalnego. Powstała tu największa w starożytnym świecie biblioteka. W okresie rzymskim Aleksandria była drugim co do wielkości miastem imperium.

Kosmopolityczne miasto przez swą otwartość stała się w III i IV w. n.e. areną konfliktów wewnętrznych na tle narodowościowym i religijnym. Walki rozgorzały między chrześcijanami i wyznawcami religii greckich i egipskich. Ostatecznie w IV w. zwyciężyła i zapanowała religia chrześcijańska.

Aleksandria miała równie istotne znaczenie za czasów Cesarstwa Bizantyńskiego. Była siedzibą władz i ważnym ośrodkiem handlowym. W  roku 642 miasto znalazło się w rękach Arabów, później, w 1517 - przeszło we władanie Turków i straciło strategiczne znaczenie. Gdy w 1798 r. do wybrzeża Egiptu przybyły wojska Napoleona, miasto tureckie było już tylko mieściną liczącą 8000 mieszkańców. Skupiali się oni w dzielnicy Al-Jumruk i trudnili głównie rybołówstwem. Późniejsza zabudowa Ras el-Tin i brzegów zatoki Al-Anfushi pochodzi z czasów Muhammada Alego (1805-1849), którego dalekosiężne plany, oparte na rozwoju marynarki wojennej, skłoniły do wyboru Aleksandrii jako ważnego ośrodka polityki śródziemnomorskiej. To za jego rządów nastąpił okres intensywnej rozbudowy miasta. Ale dopiero po otwarciu Kanału Sueskiego w 1869 roku nastąpił nowy okres rozwoju miasta.

Zabytki

Aleksandria to miasto prawdziwie historyczne, ale często pomijane w rozkładzie turystycznej jazdy. Egipt to przecież przede wszystkim cywilizacja faraonów – w porównaniu z nią, ponad dwa tysiące lat Aleksandrii wypada mniej okazale. Ale niesłusznie, bo kultury, których przez kolejne wieki władały miastem, pozostawiły po sobie bogaty dorobek. Najstarsza część Aleksandrii leży na przesmyku łączącym stały ląd z dawną wyspą Faros. To właśnie tu wznosiła się słynna latarnia morska – jeden z siedmiu cudów świata starożytnego. Archeolodzy, w tym polscy, wciąż znajdują kolejne ślady świetności Aleksandrii. Na terenie wykopalisk Kom ad Dikka, w centrum obecnego miasta odkryto rzymski odeon (teatr muzyczny), naziemną cysternę, willę z mozaikami i rozległy kompleks łaźni z III w. Sukcesywnie odsłaniane są ulice i pozostałości sklepów z okresu ptolemejskiego, rzędy kolumn i arkad. Można zejść do katakumb drążonych piętrowo w litej skale - to labirynt ścieżek z komorami grobowymi, pomieszczeniami dla czuwających przy zwłokach oraz naturalnej wielkości posągami we wnękach. Pochodzą z II w., ale zostały odkryte dopiero w 1901 r.

Dziś Aleksandria rozrosła się, ale mimo to wciąż jest znakomitym kurortem turystycznym. Nawet dla mieszkańców odległego o dwie godziny drogi Kairu jest ona miejscem wakacyjnych urlopów. To, co stanowi o charakterze miasta, to tak odmienna od zatłoczonej stolicy Egiptu, niespieszna atmosfera, wciąż trwałe ślady kosmopolityzmu i naznaczony Orientem śródziemnomorski charakter.